Universeel Ontwerp
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Universeel ontwerp is een ontwerpbenadering gericht op het creëren van producten, omgevingen, programma's en diensten die door iedereen zo breed mogelijk gebruikt kunnen worden, zonder dat aanpassingen of een speciaal ontwerp nodig is.
Omschrijving
Dit concept, oorspronkelijk afkomstig uit de architectuur, streeft ernaar gebouwen en omgevingen zo inclusief mogelijk te maken. Het houdt rekening met een breed scala aan diversiteit, waaronder mensen met fysieke, visuele, auditieve, of andere functiebeperkingen, ouderen, kinderen, en personen met bijvoorbeeld een kinderwagen of plooifiets. Universeel ontwerp is een 'ontwerpattitude' die beoogt obstakels weg te nemen en gelijkwaardige mogelijkheden voor alle gebruikers te scheppen, wat de kwaliteit van leven voor iedereen verhoogt. Het doel is dat het ontwerp 'opvallend onopvallend' is en toegankelijk en bruikbaar is voor iedereen, ongeacht leeftijd, capaciteiten of status. Het is een belangrijk beginsel in het VN-verdrag Handicap.
Toepassing in de Bouw
Bij universeel ontwerp in de bouw worden gebouwen zo ontworpen dat ze van meet af aan toegankelijk zijn voor iedereen. Dit betekent dat er achteraf minder specifieke aanpassingen nodig zijn. Voorbeelden hiervan zijn een trap met een hellend vlak, deuren die automatisch openen, of verlaagde stoepranden. Het toepassen van universeel ontwerp in de woningbouw, ook wel 'Universal Design Housing' genoemd, streeft ernaar het leven voor de gebruiker aangenamer en eenvoudiger te maken door deze principes toe te passen.
Principes van Universeel Ontwerp
Hoewel bronnen verschillende sets van principes hanteren, komen de volgende aspecten vaak terug in de benadering van ontwerpen voor iedereen: Het ontwerp is bruikbaar voor diverse mensen met verschillende beperkingen. Het is geschikt voor een grote verscheidenheid aan wensen en mogelijkheden. Het product of de ruimte is goed te begrijpen, onafhankelijk van ervaring, kennis, taal of concentratie. Noodzakelijke informatie wordt multimediaal en efficiënt aangeboden, onafhankelijk van omgevingsomstandigheden of zintuiglijke capaciteiten. Het ontwerp minimaliseert gevaren en ongewenste uitkomsten van verkeerde handelingen. Het kan efficiënt en comfortabel worden gebruikt met minimale inspanning. Er is zorg voor passende maten en ruimten voor bereikbaarheid, betreding en gebruik, onafhankelijk van lichaamslengte, gestalte of mobiliteit.
Gebruikte bronnen: